Is chocolade gezond?

20 december 2016 Anderzorg

Chocolade heeft een gezond imago. Het wordt zelf een ‘superfood’ genoemd. Dat komt niet helemaal uit de lucht vallen. In chocolade zitten namelijk gezonde stofjes. Maar er zitten ook veel calorieën, (verzadigde) vetten en suikers in. Is chocolade dan nog wel gezond en welke soorten chocolade zou je het beste kunnen eten?

Wat is chocolade?

Chocolade wordt gemaakt van cacaobonen, het zaad van de cacaoboom. Voor de productie van chocolade worden de cacaobonen gefermenteerd, gedroogd, geroosterd en vermalen waardoor de kleur en smaak zich ontwikkeld en er een dik vloeibare cacaomassa ontstaat. Uit deze cacaomassa kan de cacaoboter worden geperst. Wat overblijft wordt vermalen tot cacaopoeder. Het cacaopoeder wordt gebruikt voor het maken van chocolade, maar is ook als los ingrediënt te koop. Er is chocolade te koop die is gemaakt van cacaobonen die niet zijn geroosterd, maar op lagere temperaturen zijn verwerkt (>42°C). Deze chocolade wordt verkocht als ‘rauwe chocolade’ en bevat meer gunstige stofjes, maar smaakt ook erg bitter wat niet iedereen kan waarderen.

Er zijn verschillende chocoladevarianten, maar ze hebben met elkaar gemeen dat ze worden gemaakt van cacaopoeder (uitgezonderd witte chocolade), cacaoboter en suiker. De verhoudingen bepalen het soort chocolade (zie tabel). Daarnaast kunnen er nog andere ingrediënten aan worden toegevoegd. Aan melkchocolade wordt bijvoorbeeld melkpoeder toegevoegd, maar denk ook aan chocolade met noten en vruchten.

Soort chocolade	Ingrediënten	Cacaopoeder	Cacaoboter
(Pure) chocolade	Cacaopoeder Cacaoboter Suiker	≥35%	≥18%
Melkchocolade	Cacaopoeder Cacaoboter Suiker Melkpoeder	≥25%	≥25%
Witte chocolade	Cacaoboter Suiker Melkpoeder	0%	≥20%
Rauwe chocolade	Ongeroosterde cacaobonen Cacaoboter Suiker	≥35%	≥18%

Tabel: Samenstelling van verschillende soorten chocolade. Er bestaat ook bittere en extra bittere chocolade, maar het percentage cacaopoeder en cacaoboter daarvan is niet wettelijke vastgelegd.

Waarom zou chocolade gezond zijn?

De interesse in chocolade als een gezond voedingsmiddel werd gewekt door de Kuna-indianen in Panama. Ondanks hun hoge zoutinname (gemiddeld 12 gram/dag) komt hoge bloeddruk er nauwelijks voor [1]. Dit verandert echter wanneer ze verhuizen naar het vasteland en anders gaan leven. Dit geeft aan dat leefstijlfactoren waarschijnlijk een belangrijkere rol spelen dan genen. Eén van die leefstijlfactoren die opvalt is dat ze ruim 6 liter cacao per week drinken [2]. De vraag die vervolgens ontstond was of cacao dan tegen hoge bloeddruk kan beschermen. Dit is onderzocht en de zogenaamde flavanolen (anti-oxidanten) in cacao lijken hierbij een rol te spelen. Geldt dat dan ook voor chocolade?

Bij chocolade zitten de flavanolen voornamelijk in het cacaopoeder en nauwelijks in de cacaoboter. Er zijn aanwijzingen dat chocolade, die rijk is aan deze flavanolen, de bloeddruk op de korte termijn (

De gezondheidsvoordelen van chocolade worden verder ondersteund door observationele studies. Dit zijn studies waarin grote groepen mensen aangeven hoeveel chocolade ze eten, waarna ze verschillende jaren worden gevolgd om te kijken of er een verband is met het optreden van hart- en vaatziekten. Uit dergelijke studies blijkt dat naarmate mensen meer chocolade eten ze minder vaak hart- en vaatziekten krijgen [6, 7]. Een interessante uitkomst, maar dergelijke studies zijn niet in staat om de vraag te beantwoorden of chocolade daadwerkelijk de oorzaak is van het beschermende effect tegen hart- en vaatziekten. Het gaat namelijk ‘slechts’ om een correlatie; de ene gebeurtenis treedt gelijktijdig op met de andere. Het is ook mogelijk dat mensen die meer chocolade eten ook vaker sporten en minder vaak roken. Of wellicht krijgen zieke mensen het advies van hun dokter om geen of weinig chocolade eten. Verder wordt er bij het navragen van de chocoladeconsumptie geen onderscheid gemaakt in het soort chocoladeproduct, terwijl daar wel grote en belangrijke verschillen in kunnen zitten.

De nadelen van chocolade

Kleine hoeveelheden cacaopoeder hebben door de flavanolen waarschijnlijk voordelen voor de gezondheid. Probleem is echter dat in veel chocolade(producten) het percentage cacaopoeder laag is, het percentage (verzadigd) vet hoog en er redelijk wat suiker aan is toegevoegd. Dat maakt chocolade tot een calorierijk snoepgoed. Een reep pure chocolade van 100 gram levert bijvoorbeeld al meer dan 500 kcal. Van dat grote aantal calorieën kun je makkelijk zwaarder worden waarmee het risico op diabetes mellitus type II en hart- en vaatziekten toeneemt. Een ander punt is dat tijdens de productie van chocolade een aanzienlijke deel van de flavanolen verloren gaat [8]. Bij rauwe chocolade is dit verlies minder groot omdat de chocolade op lagere temperaturen wordt geproduceerd. Voor de consument is het echter niet mogelijk om te achterhalen hoeveel flavanolen er in een stuk chocolade zitten omdat dit niet op het etiket staat. Melkchocolade bevat wel meer flavanolen dat witte chocolade en pure chocolade bevat weer meer flavanolen dat melkchocolade, maar hoeveel precies is onbekend.

Conclusie

De cacao in chocolade bevat flavanolen die waarschijnlijk goed zijn voor de gezondheid. Cacao is echter niet hetzelfde als chocolade. Chocolade bevat naast cacaopoeder namelijk ook veel calorieën, (verzadigd) vet en toegevoegde suikers. Dat zijn nadelen die al snel zwaarder wegen dan de voordelen. Eet chocolade daarom met mate en kies dan voor de meest pure vorm zoals rauwe of pure chocolade of stukjes licht bewerkte cacaobonen (cacaonibs).

Referenties

1. Hollenberg NK, Martinez G, McCullough M, Meinking T, Passan D, Preston M, Rivera A, Taplin D, Vicaria-Clement M. Aging, acculturation, salt intake, and hypertension in the Kuna of Panama. Hypertension. 1997 Jan;29(1 Pt 2):171-6.
2. McCullough ML, Chevaux K, Jackson L, Preston M, Martinez G, Schmitz HH, Coletti C, Campos H, Hollenberg NK. Hypertension, the Kuna, and the epidemiology of flavanols. J Cardiovasc Pharmacol. 2006;47 Suppl 2:S103-9; discussion 119-21.
3. Ried K, Sullivan TR, Fakler P, Frank OR, Stocks NP. Effect of cocoa on blood pressure. Cochrane Database Syst Rev. 2012 Aug 15;(8):CD008893.
4. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA); Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to cocoa flavanols and protection of lipids from oxidative damage (ID 652, 1372, 1506, 3143), and maintenance of normal blood pressure (ID 1507) pursuant to Article 13(1) of Regulation (EC) No 1924/2006. EFSA Journal 2010;8(10):1792. [21 pp.].
5. EFSA NDA Panel (EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies), 2014. Scientific Opinion on the modification of the authorisation of a health claim related to cocoa flavanols and maintenance of normal endotheliumdependent vasodilation pursuant to Article 13(5) of Regulation (EC) No 1924/2006 following a request in accordance with Article 19 of Regulation (EC) No 1924/2006. EFSA Journal 2014;12(5):3654, 13 pp.
6. Buitrago-Lopez A, Sanderson J, Johnson L, Warnakula S, Wood A, Di Angelantonio E, Franco OH. Chocolate consumption and cardiometabolic disorders: systematic review and meta-analysis. BMJ. 2011 Aug 26;343:d4488.
7. Kwok CS, Boekholdt SM, Lentjes MA, Loke YK, Luben RN, Yeong JK, Wareham NJ, Myint PK, Khaw KT. Habitual chocolate consumption and risk of cardiovascular disease among healthy men and women. Heart. 2015 Aug;101(16):1279-87.
8. Oracz J, Zyzelewicz D, Nebesny E. The content of polyphenolic compounds in cocoa beans (Theobroma cacao L.), depending on variety, growing region, and processing operations: a review. Crit Rev Food Sci Nutr. 2015;55(9):1176-92.