Help ik ben een workaholic

Ooit werkten mensen vooral hard om brood op de plank te krijgen. In de 19e eeuw maakten fabrieksarbeiders tot wel 80-urige werkweken, zes dagen per week. Weinig werken was in die tijd een teken van status: je had kennelijk zoveel geld dat hard aan de arbeid zijn niet nodig was.

Tegenwoordig is het bijna de omgekeerde wereld: hard werken lijkt meer status op te leveren dan dat het wordt gezien als een probleem. Waardoor komt dat? Werk is een belangrijk onderdeel van onze identiteit geworden, zegt Govert Buijs, hoogleraar politieke filosofie en levensbeschouwing aan de VU Amsterdam, in zijn boek Waarom werken we zo hard? Op weg naar een economie van de vreugde. In onze samenleving word je gewaardeerd om je prestaties. Wie werkt, heeft het gevoel een zinnige bijdrage te leveren aan de maatschappij. Je wordt gezien, voelt je erkend door je omgeving en collega’s. Als je succesvol bent en veel geld verdient, hoor je er helemaal bij.

Hoge werkdruk vanuit onrust

Als je hard werkt vanuit passie en enthousiasme is daar niets mis mee, zegt arbeids- en organisatiepsycholoog Ilona van Beek die promoveerde op het onderwerp werkverslaving. ‘Maar er is ook een groep mensen die hard werken vanuit een innerlijke drang en onrustig worden als ze niets doen’, zei ze in het NRC. ‘Deze workaholics zijn bovenmatig bezorgd over hun baan, en steken er zoveel energie in dat relaties, vrije tijd en gezondheid in gevaar komen.’ Het gaat om 5 à 10 procent van de medewerkers. Precieze cijfers over het aantal werkverslaafden in Nederland zijn er niet, omdat hard werken wordt gezien als iets positiefs. In de rest van de wereld is er slechts in 5 landen onderzoek gedaan naar het fenomeen.

Terwijl een werkverslaving wel degelijk nare gevolgen kan hebben. Workaholics zijn volgens onderzoeken fysiek minder gezond en minder gelukkig. Ook lopen ze meer kans op alcoholisme, depressie, hartfalen en krijgen ze vaker een burn-out.

Burnout op het werk

Toch hoef je niet altijd werkverslaafd te zijn om opgebrand te raken. Ook een te hoge werkdruk, een slechte sfeer in het bedrijf, een lage beloning en weinig mogelijkheden om zelf het werktempo te bepalen kunnen leiden tot een burn-out. Een op de 7 medewerkers heeft dagelijks last van burn-outklachten op het werk, blijkt uit cijfers van de jaarlijkse TNO-Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA). Dat wil trouwens niet zeggen dat ze ook allemaal een burn-out hebben. Op zich stijgt het aantal medewerkers met burn-outklachten  op het werk de laatste jaren nauwelijks, behalve onder millennials (geboren tussen 1980 en 2000) onder wie een onevenredig hoog aantal kampt met een burn-out. Psycholoog en stress-expert Thijs Launspach besteedt er een college aan op de website van de Universiteit van Nederland. ‘Een van de oorzaken is dat millennials naar elkaar kijken om te bepalen hoe succesvol ze zijn in het leven. Het beeld op social media is alleen veel optimistischer dan de werkelijkheid. Bovendien stellen millennials extreem hoge eisen aan zichzelf. Want ze hebben gehoord: als jij maar je best doet, kun je alles worden wat je wilt. Maar dat is niet de realiteit. En als je faalt ten opzichte van je eigen verwachtingen, krijg je stress.’

Zelf bepalen

Er lijkt wel een voorzichtige kentering gaande. In zijn boek schrijft Govert Buijs dat jongeren steeds vaker verder durven te kijken dan de baan met het hoogste salaris. Ze willen ook trots kunnen zijn op het bedrijf waar ze gaan werken, en ruimte krijgen om zichzelf te ontwikkelen. Ook zijn er veel zzp’ers die zelf willen bepalen wat ze doen en wanneer. Dan maar wat minder inkomen.

Hersteltijd bij een hoge werkdruk

Workaholic of te hoge werkdruk? Burn-outcoaches zijn het erover eens: leg de lat niet te hoog en neem op tijd rust. Hersteltijd is hard nodig om het brein tot rust te laten komen. En doe eens alleen maar dingen die je fijn vindt, zonder doel. Plan het weekend niet helemaal vol met afspraken en besef dat je niet altijd bereikbaar hoeft te zijn. Wie meer momenten van reflectie inbouwt, loopt minder kans op stressklachten.

Voor workaholics kunnen ook cursussen als assertiviteitstraining en timemanagement helpen, adviseert Van Beek. En ook leidinggevenden en werkgevers zouden meer aandacht moeten hebben voor het fenomeen. ‘Zij kunnen het goede voorbeeld geven door een gezonde balans tussen werk en privé te bevorderen en hard werken niet per se te stimuleren.’

Ontdek Coach op zak

Zit je niet lekker in je vel en kun je wel wat hulp gebruiken? Download de app Coach op zak en start met de zelftest. Gratis voor jou als verzekerde van Anderzorg. 

Lees meer